Forsetinn į ekki aš vera sameiningartįkn.

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Forsetinn į ekki aš vera sameiningartįkn.

Fyrst birt ķ Kjarnanum 20. jśnķ 2016.



Ólafur Pįll Jónsson.

I. Stundum er sagt aš forsetinn eigi aš vera sameiningartįkn. Žetta finnst mér vitleysa. Og žvķ oftar sem ég heyri žetta og žvķ meira sem ég hugsa um žetta, žvķ frįleitara finnst mér žetta. Žegar ég hugsa um ašra hluti sem lķka eiga aš vera sameiningartįkn – til aš mynda fįnann eša fótboltalandsliš – žį sannfęrist ég enn frekar um aš forsetinn eigi ekki aš vera sameiningartįkn. Žaš er helst aš fįninn geti talist slķkt tįkn, žvķ af žessu er hann einn um aš vera tįkn. Forseti og landsliš eru ekki tįkn.

Fįnar eru tįkn, en ekki endilega sameiningartįkn. Fįni Sameinušu žjóšanna er kannski sameiningartįkn vegna žess aš sį félagsskapur var beinlķnis stofnašur meš hugsjón samstarfs og einingar aš leišarljósi og til höfušs sundrung og óvinafagnaši. Kannski er Ķslendski fįninn lķka sameiningartįkn – viš veifum honum žegar viš glešjumst saman į 17. jśnķ, sumardaginn fyrsta og žegar viš mętum til aš horfa į landslišin okkar. Žaš sama veršur ekki sagt um Bandarķska fįnann. Vissulega eru Bandarķkjamenn duglegir aš flagga žegar žeir koma saman en ķ hugum margra Bandarķkjamanna er fįninn frekar tįkn um margra alda kśgun og yfirgang.

II. En aftur aš forsetanum. Forseti er handhafi valds og sem slķkur er hann »gerandi« en ekki tįkn. Og žar af leišandi ekki sameiningartįkn. Žaš er mikill munur į žvķ aš vera gerandi eša tįkn. Tįkn er mįttvana gagnvart žeim sem žaš tślka. Fįninn, sem blaktir viš hśn į tyllidögum, getur ekki tekiš žaš upp hjį sér aš breyta merkingu sinni. Hann getur ekki haft neitt frumkvęši. Žaš erum viš sem drögum fįnann aš hśni og horfum į hann žar sem hann blaktir ķ vindinum, žaš erum viš sem gefum honum merkingu. En žaš erum ekki viš, sem horfum į forsetann į hlašinu į Bessastöšum, sem gefum honum merkingu. Ef forsetaembęttiš hefur einhverja merkingu yfirleitt, žį er žaš vegna žess aš žeir sem hafa gegnt žvķ hafa gert eitthvaš, ekki vegna žess aš viš sem įhorfendur höfum lagt einhverja merkingu ķ žaš.

Žannig er žaš lķka meš fótboltalandsliš. Žaš er gerandi en ekki tįkn. Žegar stelpurnar hafa spilaš į stórmótum – og nś strįkarnir lķka – og standa sig vel, žį sameinumst viš ķ hvatningu og fögnuši, finnum til samkenndar og stolts. En sameiningin er ekki til komin vegna žess aš fyrir augu okkar ber sameiningartįkn heldur vegna žess aš viš berum tilfinningar til leikmannanna og hrķfumst af dugnaši, įkvešni, hugrekki, žrautseigju og öšrum góšum eiginleikum sem viš sjįum ķ fari žeirra. Ef karlalandslišiš hefši mętt huglaust til sķns fyrsta leiks į Evrópumeistaramótinu og spilaš af ragmennsku og undirlęgjuhętti gegn hinum brįšsnjöllu Portśgölum, žį hefšu Ķslendingar ekki fundiš til stolts og samstöšu viš aš horfa į leikinn. Žvert į móti hefši fólk yfirgefiš völlinn sem sundrašur hópur, reitt og jafnvel fundist žaš lķtillękkaš – og eflaust lįtiš illum lįtum og oršiš žjóšinni til skammar. Fótboltalandsliš er ekki sameiningartįkn, žvķ žaš er ekki tįkn, žótt žaš sem gerandi geti vissulega veriš sameiningarafl. En sameiningarmįttur landslišs veltur į žvķ hvernig žaš stendur sig.

Forseti er ekki sameiningartįkn en hann getur veriš sameiningarafl. Til žess aš svo megi verša, žurfa įkvešin gildi og dygšir aš einkenna störf hans. En hvaša gildi og hvaša dygšir? Hér vandast mįliš. Ķ fjölhyggjusamfélögum samtķmans er ekki hęgt aš ganga aš neinum tilteknum gildum og dygšum sem hinum réttu. Žaš er engin eining um hvaš séu »Ķslendsk gildi« og žess vegna getur forsetinn ekki oršiš sameiningarafl meš žvķ aš vera sammįla öllum. Ef hann vill ekki stķga tęrnar į neinum, žį getur hann ekki hreyft sig śr staš. Ef hann vill ekki segja neitt sem einhver er ósammįla, žį veršur hann aš žegja. En slķkur forseti yrši aldrei annaš en stofustįss į Bessastöšum; eins og fįni sem blaktir ķ vindinum į hįtķšisdögum, yrši hann ekki sameiningarafl en kannski prżšilegt skraut.

III. Žegar fólk sameinast, žį sameinast žaš um eitthvaš. Hiš dįsamlega viš fótboltann er aš fólk skuli geta sameinast um eitthvaš sem ķ raun er fullkomlega tilgangslaust. En forsetinn į ekki kost į slķku. Sem hluti af rķkisvaldinu getur hann ekki vęnst žess aš fólk sameinist um hann ķ krafti žess aš hann geri eitthvaš fullkomlega tilgangslaust – jafnvel žótt hann gerši žaš snilldarvel. Žvert į móti veršur sameiningarafl forseta aš eiga rętur ķ einhverju sem er mikilvęgt en ekki tilgangslaust. Žaš veršur ķ raun aš tvinnast śr tvenns konar žįttum: gildum og samręšu. Annars vegar gildum sem eru einhvers konar grunngildi žjóšarinnar. Hins vegar veršur forsetinn aš eiga ķ samręšu viš žjóšina um žessi gildi – og žvķ umdeildari sem gildin eru, žeim mun mikilvęgari veršur samręšan.

Samręša forseta viš žjóš sķna mį ekki vera hvernig sem er. Hśn veršur aš einkennast af viršingu fyrir žeim sem eru ósammįla; hśn mį ekki verša kappręša žar sem leitast er viš aš sigra žį sem eru į öndveršri skošun, heldur rökręša žar sem leitast er viš aš skapa gagnkvęman skilning. Žegar fólk skipar sér ķ fylkingar sem sķšan lżstur saman ķ kappręšu, žį vegast menn meš spjótum męlskubragša. Žar fer lķtiš fyrir kęrleika og umhyggja fyrir sannleika er vķšs fjarri. Žannig hafa stjórnmįlin oft veriš – įtakastjórnmįl žar sem jafnvel forystumenn ķ rķkisstjórn og flokkum leggja sig fram um aš hęšast aš andstęšingum og gera lķtiš śr žeim sem eru žeim ósammįla. Žetta er lķtilmótlegasta tegund stjórnmįlamanna, žvķ meš slķku hįttalagi ganga žeir fram undir gunnfįna sundrungar.

Forseti sem tekur žįtt ķ eiginlegri samręšu viš žjóšina – einhvers konar opinni rökręšu – skipar sér ekki ķ fylkingu. Ķ eiginlegri samręšu – eins og vinur ręšir viš vin – mętist fólk ekki ķ fylkingum žótt žaš taki afstöšu og sé oft ósammįla. Fólk mętist sem vinir, forvitiš um hugmyndir annarra en jafnframt leitandi aš rökum fyrir eigin afstöšu og jafnan reišubśiš til aš endurskoša hana. Ķ slķkri samręšu reynir fólk vissulega aš sannfęra hvaš annaš en žaš mętist lķka til aš lęra hvaš af öšru, gjarnan ķ žeirri trś aš gott lķf einkennist af sķfelldum lęrdómi. Andstęšan er lķf sem einkennist af žvergiršingshętti og žumbaraskap. Žumbaraskapurinn höfšar reyndar til margra eins og sést į žvķ aš fólk er stundum lofaš fyrir aš standa fast į eigin skošun. Žaš er einlęg trś mķn aš žaš sé betra aš bśa ķ samfélagi žar sem fólk er opiš fyrir skošunum annarra og lķti į ólķk sjónarmiš og jafnvel įgreining sem tękifęri til aš lęra eitthvaš nżtt, heldur en ķ samfélagi žar sem hver hangir į sinni sannfęringu eins og hundur į roši.

Ég held aš viš ęttum aš leita okkur aš forseta sem getur veriš sameiningarafl. Slķkur forseti leitar ekki aš lęgsta samnefnara allra ķ samfélaginu (žį veršur hann bara stofustįss), heldur leitar hann aš mikilvęgum gildum (jafnvel umdeildum) og setur žau į dagskrį ķ samręšu viš žjóšina. Žaš er ekki gefiš hver nįkvęmlega žau gildi ęttu aš vera, en ég held aš žau žurfi aš vera af žrennum toga. Ķ fyrsta lagi varša gildin nįttśruna sem er forsenda alls lķfs. Stęrsta verkefni samtķmans er aš tryggja aš žessi eina jörš sem viš höfum til aš bśa į geti įfram veriš bśstašur mannkyns og annarra lķfvera. Ķ öšru lagi varša gildin menninguna sem viš sękjum ķ til aš glęša lķf okkar merkingu. Menningin spannar allt litróf mannlķfsins og varšar okkur bęši sem njótendur og sem skapendur. Įn menningarinnar yrši lķfiš ķ žessu landi einungis deyfšarlegt strit. Ķ žrišja lagi varša gildin stjórnskipanina og stjórnmįlamenninguna sem gerir okkur kleift aš lifa farsęllega saman ķ žessu landi.

 


Verkefni forsetans eru vel skilgreind – ķ Stjórnarskrįnni

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Verkefni forsetans eru vel skilgreind – ķ Stjórnarskrįnni.

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 25. jśnķ 2016.



Loftur Altice Žorsteinsson.

Ķ nżrri könnun į višhorfi landsmanna til forsetaembęttisins, kom fram aš um 34% telja embęttiš skipta litlu mįli ķ Ķslendsku stjórnkerfi, žar af vildu 12% leggja embęttiš nišur. Žessi nišurstaša stašfestir, aš hatursmenn Lżšveldisins hafa nį miklum įrangri, viš aš ófręgja žaš stjórnarform sem žjóšin kaus sér 1944 og samžykkt var ķ žjóšaratkvęši meš 98,3% atkvęša.

Žvķ mišur var ekki spurt jafnframt um afstöšu fólks til Lżšveldisins og žvķ er ekki öruggt aš fullur skilningur sé hjį landsmönnum, į tengslum forseta og lżšveldis. Samanburšur į milli afstöšu til stjórnmįlaflokka og embęttis forseta, gefur žó vķsbendingu um aš žessi 34% séu raunverulega aš lżsa andśš į Lżšveldinu. Žvķ mį ętla, aš žetta fólk horfi vonaraugum til Evrópusambandsins, hins ólżšręšislega og yfiržjóšlega Brussel-valds.

Stašreyndin er aušvitaš sś, aš stjórnarform lżšveldis er ekki mögulegt įn handleišslu forseta. Segja mį aš forsetinn sé persónugervingur Lżšveldisins og varšmašur Stjórnarskrįrinnar. Žetta birtist bezt ķ žeirra stašreynd, aš af 81 grein ķ stjórnarskrį Ķslands, fjalla 30 fyrstu greinarnar um forsetann, eša um 37%. Öll lżšveldi eru meš hlišstętt stjórnarform og hafa alltaf veriš, žótt ķ ótal tilvikum hafi śrkynjun leitt til hruns lżšveldis-formsins og oft hefur žurft blóšug įtök til aš endurreisa žaš.

Frambjóšendur til forseta sem ekkert vita um Stjórnarskrįna.

Sś kosningabarįtta sem nś stendur yfir vegna forsetakjörs, hefur leitt ķ ljós aš frambjóšendurnir eru flestir įkaflega illa aš sér um žau verkefni sem forsetinn hefur meš höndum. Kappręšufundirnir fjalla aš mestu leyti um įhugamįl frambjóšenda, en lķtiš er minnst į raunveruleg verkefni. Sem undantekningar er žó hęgt aš nefna Sturlu Jónsson og Davķš Oddsson. Mesta furšu vekur, aš sį frambjóšandi sem lķklega hefur skrifaš mest um embętti forsetans, viršist minnstan skilning hafa į starfinu. Žetta er Gušni Thorlacius Jóhannesson.

Aš eigin sögn, byggir Gušni kosningastefnu sķna į fjórum drżgindalegum kjöroršum: (öllum óhįšur-mannasęttir-mįlsvari landsins-sameiningartįkn). Ekkert žessara atriša er hęgt aš sérmerkja forseta Lżšveldisins, eins og verkefni hans eru skilgreind ķ Stjórnarskrįnni. Flestum mun ljóst aš skreytingar af žessu tagi, eru bara leiktjöld ķ anda Potemkin (1739-1791). Upp ķ hugann kemur vķsubrotiš: »Glott hann ber af gömlum ref, glenntur er hans kjaftur«. Skraut-hęnsnin aš Bessastöšum eiga sannarlega ekki von į góšu.

Sagnfręši og žjóšnķš, greinar į sama meiši ?

Skrif Gušna Thorlacius um nśverandi forseta, Ólaf Ragnar Grķmsson, hafa oft į tķšum haft yfirbragš hatursfullra įrįsa. Til dęmis hefur Gušni lķkt Ólafi Ragnari viš foringja Ķtalskra glępasamtaka: »En Ólafur Ragnar į sér fortķš, gušfašir śtrįsarinnar.« og hann hefur einnig lķkt honum viš bragšaref ķ Bretskum framhaldsžįttum: »Humphrey Appleby ķ bresku gamanžįttunum “Jį, rįšherra” hefši ekki getaš oršaš žaš betur«. Eftirfarandi dęmi sżnir hvernig sagnfręšingurinn Gušni Thorlacius snżr sögulegum stašreyndum į hvolf, til aš žjóna lyndiseinkun sinni:

»Valdhöfum ķ Lundśnum og Haag mį hann [Ólafur Ragnar] žakka aš hafa losnaš śr Icesave-snörunni. Žeir neitušu aš samžykkja fyrirvara Alžingis og žvķ žurfti aš semja upp į nżtt. Ķ įrslok 2009 var žaš samkomulag samžykkt į žingi meš nęr minnsta mun. Um sama leyti var forseti hafšur aš žvķlķku hįši og spotti ķ įramótaskaupi aš žess voru engin dęmi. Įtti hann sér višreisnar von?«

Ritbragš sem Gušni Thorlacius hefur tileinkaš sér, er aš hafa hnjóšsyrši sķn eftir öšrum, heldst eftir óžekktum śtlendingum. Gróa į Leiti sagši gjarnan »ólyginn sagši mér, en blessašur beršu mig ekki fyrir žvķ« og žį var öruggt aš lygin kom frį henni sjįlfri. Gušni Thorlacius er ekki ennžį oršinn žjóšsagna-persóna, ķ lķkingu viš Gróu į Leiti, en sumum finnst eftirfarandi ummęli hans nįlgast žjóšnķš:

1. dęmi: »“Gręšgi žeirra į sér engin takmörk” sagši einn breskur embęttismašur eftir strķš žegar hann rifjaši upp afstöšu Ķslendinga.«

2. dęmi: »Aš sögn bresks sendiherra višurkenndi einn rįšherrann hér [Ķslandi] lķka ķ tveggja manna tali aš hann hįlfskammašist sķn žegar Ķslendingar stęršu sig af frammistöšunni ķ strķšinu.«

Ég hef eitthvaš misskiliš inntak sagnfręšinnar, ef svona Gróusögur eru višurkennd ašferš ķ Sagnfręšideild Hįskóla Ķslands. Eru žaš mešmęli meš forsetaframbjóšanda, aš hafa lįtiš opinberlega frį sér fara illmęlgi um forseta landsins og sķna eigin žjóš? Įbyrg žeirra kjósenda er mikil, sem žrįtt fyrir ašvaranir ętla aš kjósa Gušna Thorlacius Jóhannesson.

 


Ķslendingar hafna forsetaframbjóšanda sem žykist vera »sameiningartįkn«

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Ķslendingar hafna forsetaframbjóšanda sem žykist vera »sameiningartįkn«.

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 24. jśnķ 2016.



Loftur Altice Žorsteinsson.

Sameiningartįkn žjóša geta veriš margvķsleg, en žau eiga žaš sameiginlegt aš vera bara tįkn og ekkert annaš. Flestir višurkenna, aš žjóšfįninn og žjóšsöngurinn eru gagnleg sameiningartįkn. Hins vegar veršur aš gjalda varhug viš einstaklingum, sem žykjast vera sameiningartįkn. Sagan kennir okkur, aš slķkt er fyrst og fremst stundaš af fólki, sem haldiš er yfiržyrmandi mikilmennsku-sturlun.

Ekki kann ég mörg dęmi um fólk, sem reynt hefur aš žykjast vera »sameiningartįkn«. Žetta er ógešfeld hegšun, sem venjulega veršur ekki dulinn. Oftar en ekki, er žessi oršleppur notašur til aš fela vanhęfni og falskan tilgang. Ķ ašdraganda forsetakosninga er vert aš lķta til baka, ķ žeim tilgangi aš lęra af okkar eigin sögu og foršast augljósa forar-pytti sem munu verša į vegi žjóšarinnar.

Deilan um Evrópska efnahagssvęšiš.

Alžingiskosningar fóru fram 20.03.1991 og ķ kjölfariš var mynduš svonefnd Višeyjarstjórn - Alžżšuflokks og Sjįlfstęšisflokks. Alžżšuflokkur (forveri Samfylkingar) undir formennsku Jóns Baldvins Hannibalssonar, krafšist innlimunar Ķslands ķ ESB (Evrópusambandiš). Sjįlfstęšisflokkur, undir formennsku Davķšs Oddssonar, var andvķgur innlimun og mįlamišlun flokkanna varš ašild aš EES (Evrópska efnahagssvęšinu).

Alžżšuflokkur tślkaši inngönguna ķ EES sem įfangasigur og hatursmenn Lżšveldisins stefndu įfram aš innlimun ķ ESB. Sjįlfstęšisflokkur hafnar žessum hugmyndum og fullyrša mį, aš meirihluti landsmanna hefur engan įhuga į aš lśta ólżšręšislegu og yfiržjóšlegu Brussel-valdi. Varla žekkjast žó sterkari rök gegn žessari óžjóšhollu stefnu Samfylkingar, en fengust 07.03.2016, žegar sjįlfur Jón Baldvin lżsti yfir andstöšu viš innlimun ķ ESB, meš oršunum: »Viš göngum ekki inn ķ brennandi hśs«.

Undirskriftasöfnun įtti aš virkja frumburšarrétt žjóšarinnar.

Vķkjum sögunni til įrsins 1993, žegar tekist var į um löggjöf um ašild Ķslands aš EES. Į mešal landsmanna var mikil andstaša viš inngöngu ķ EES og fram fór undirskriftasöfnun. Skoraš var į forseta Lżšveldisins aš hann neitaši aš undirrita lögin. Afleišingin hefši oršiš žjóšaratkvęši, žjóšin hefši notaš žann frumburšarrétt sem hśn hefur sem fullveldishafi. Forsetinn hefši jafnframt stašfest aš hann var trausts veršur, sem gętslumašur Stjórnarskrįrinnar. Alls skrifušu undir įskorunina yfir 34.000 manns, sem mišaš viš nśverandi mannfjölda samsvarar 43.000.

Forseti Lżšveldisins į žessum tķma hét Vigdķs Finnbogadóttir og sat hśn sitt fjórša kjörtķmabil 1992-1996. Reikna mį meš, aš fyrirfram hafi veriš fengiš loforš hjį Vigdķsi, aš hśn myndi virša vilja stórs hluta žjóšarinnar. Sįr voru žvķ vonbrigšin, žegar fréttist aš Vigdķs hafši veriš fljót aš undirrita lögin. Į rķkisrįšsfundi 13.01.1993, ašeins degi eftir samžykkt Alžingis, innsiglaši hśn sigur Evrópusinna. Ķ tilraun til aš blekkja almenning, gaf hśn śt langa og žvęlingslega yfirlżsingu, žar sem megin-afsökun hennar var aš hśn vęri »sameiningartįkn«.

Meš žessari afstöšu, gerši Vigdķs oršiš »sameiningartįkn« aš skammaryrši. Reynt var aš breiša yfir žjóšsvikin meš oršleppi, sem įvallt sķšan vķsar til svika og undirferla rįšamanna. Sį verknašur aš svipta žjóšina frumburšarréttinum, gat aušvitaš ekki veriš tįkn um sameiningu og ömurleg er umsögnin, aš meš svikunum vęri veriš aš »efna drengskaparheit forseta viš žjóšina«. Eftir žessa framgöngu var Vigdķs rśin trausti og bauš hśn sig ekki fram ķ forsetakosningum 1996. Žį var kosinn ķ embęttiš mašur allt annarar geršar.

Fólk sem segist vera »sameiningartįkn« er varhugavert.

Aš svikin 1993 voru ekki óviljandi mistök Vigdķsar, kom ķ ljós mörgum įrum sķšar. Žį var tekist į um Icesave-kśgun nżlenduveldanna, sem rķkisstjórn Jóhönnu Siguršardóttur lįg flöt fyrir. Greiša įtti atkvęši um Icesave-III-lögin 09.04.2011 og daginn fyrir žjóšaratkvęšiš lét Vigdķs Finnbogadóttir frį sér fara ašra yfirlżsingu, sem brennd er ķ minni žjóšarinnar. Hśn višurkenndi aš hśn hafši greitt atkvęši meš svika-samningunum.

Nś er ķ framboši til forseta mašur aš nafni Gušni Thorlacius og hans megin kosningaloforš er aš verša »sameiningartįkn« og vķsar hann sérstaklega til fyrrverandi forseta Vigdķsar Finnbogadóttur. Ekki er hęgt annaš en gjalda varhug viš žessum manni, žvķ aš komiš hefur fram aš hann var įkafur stušningsmašur Icesave-stjórnar Jóhönnu, studdi Svavars-samningana og innlimun Ķslands ķ ESB. Ekki er hęgt aš taka mark į sķšbśnu og torfengnu loforši um aš hann hafi skipt um skošun.

Auk žess veršur aš benda į, aš skrif žessa manns um Ķslendinga eru ótrśleg og ęrumeišandi. Žau koma algerlega ķ veg fyrir aš hann geti oršiš gęfurķkur forseti. Aš flytja śtlendar lygasögur um gręšgi Ķslendinga (Gręšgi žeirra [Ķslendinga] į sér engin takmörk) og halda žvķ fram aš Žorskastrķšin hafi hvorki veriš strķš né haft nokkra žżšingu, eru ummęli sem varla geta veriš sett fram af góšum huga. Įbyrg žeirra kjósenda er mikil, sem žrįtt fyrir ašvaranir ętla aš kjósa Gušna Thorlacius Jóhannesson.

Bįšar yfirlżsingar Vigdķsar: Vigdķs Finnbogadóttir - glórulaus glókollur į forsetastóli.

 


Af hverju sviku žau žjóš sķna ķ tryggšum ?

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Af hverju sviku žau žjóš sķna ķ tryggšum ?

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 14. jśnķ 2016.



Vķglundur Žorsteinsson.

Fyrir nokkrum vikum voru lagšar fram ķ fjįrlaganefnd [Alžingis] fundargeršir svokallašrar samręmingarnefndar sem sett var į fót ķ desember 2008 til aš hafa yfirumsjón og eftirlit meš endurreisn bankakerfisins. Nefndin var til aš greiša fyrir öllum žįttum og śrvinnslu mįla į grundvelli neyšarlaganna sem sett voru vegna stęrsta forsendubrests sem nokkurn tķma hefur oršiš ķ okkar višskiptaumhverfi.

Neyšarlögin og įkvaršanir FME (Fjįrmįlaeftirlitiš) į grundvelli žeirra ķ október 2008 lögšu grundvöllinn aš žvķ aš leysa śr mįlum meš žvķ aš horfast ķ augu viš allsherjar forsendubrest, nżir bankar voru stofnašir af FME ķ samręmi viš neyšarlögin og śtlįn voru flutt nišurfęrš ķ samręmi viš forsendubrestinn ķ hina nżju banka.

Viš žį nišurfęrslu śtlįna var mišaš viš aš öll śtlįn vęru ķ Ķslendskum krónum mišaš viš gengi gjaldmišla 30.09.2008 og žannig fęrš nišur um allt aš 50% meš almennri įkvöršun FME. Įtti žetta viš um einstaklinga og fyrirtęki sem grundvöllušu sķna afkomu į tekjum ķ Ķslendskum krónum. Śtflutningsfyrirtęki og žjónustufyrirtęki meš yfirgnęfandi tekjur erlendis frį nutu minni nišurfęrslu, en žó aš jafnaši a.m.k. 10%.

Žegar fundargeršir žessarar nefndar eru skošašar sést, aš allt er meš felldu fram ķ mišjan janśar 2009 en žį byrjar aš votta fyrir žeim breytingum sem ķ hönd fóru. Ķ lok janśar lét žįverandi forstjóri FME af störfum og kvaddi nefndina. Fljótt eftir aš vinstri velferšarstjórnin tók til starfa verša rįšuneytisstjóraskipti ķ forsętis- og fjįrmįlarįšuneyti meš tilheyrandi breytingum į nefndinni. Straumhvörfin verša 11. febrśar 2009 žegar Indriši H. Žorlįksson er męttur į vettvang sem sérlegur sendimašur Steingrķms J., žį mį rįša aš eitthvaš nżtt stóš til. Eitt var žó enn ógert til aš klįra aš plęgja jaršveginn fyrir hina nżju stefnu, en žaš var aš reka žrjį sešlabankastjóra meš sérstakri lagabreytingu svo žeir yršu ekki ķ vegi hinnar nżju vinstri velferšarstjórnar sem kenndi sig sķšar viš aš hafa slegiš »skjaldborg um heimilin«.

Ķ fundargeršunum gefur aš lesa aš 15.04.2009 var Deloitte LLP bśiš aš ljśka endurmati į nišurfęrslum FME frį haustinu 2008 sem žaš var rįšiš til aš vinna. En nś fóru kosningar ķ hönd nokkrum dögum sķšar og var žaš mįl žvķ lįtiš liggja ķ žagnargildi (eins og sķšar varš alsiša hjį žeirri rķkisstjórn). Hinn 05.05.2009 tilkynnir Ragnar Haflišason, settur forstjóri FME, nefndinni aš fjįrmįlaeftirlitiš sé tilbśiš til aš ljśka frįgangi į stofnun nżju bankanna sem stofnsettir voru ķ október 2008. Ekkert varš hins vegar af žvķ eins og alžjóš veit žvķ rķkisstjórnin sem kenndi sig viš velferš og skjaldborg į tyllidögum var aš ķhuga aš fara ašra leiš. Leiš sem įtti meš aš hundsa neyšarlögin og įkvaršanir FME meš žvķ aš hefja nżtt ferli sem grundvallašist į aš semja viš kröfuhafa fyrst vegna Icesave en sķšar hinna bankanna tveggja jafnframt. Žį er komiš aš žvķ aš reyna aš svara spurningunni sem gefur aš lesa ķ fyrirsögninni hér aš ofan.

Af hverju?

Undangengin fjögur įr hef ég leitaš og aflaš gagna um allt žetta ferli og mišaš meš żmsum hętti, oft vegna skipulegra tafa og blekkinga stjórnsżslunnar ķ landinu žrįtt fyrir žęr skyldur sem į henni hvķla ķ stjórnsżslulögum og upplżsingalögum.

Af hverju var gripiš til žess aš ganga gegn neyšarlögunum?

Mitt svar er eftirfarandi: Samfylkingin var meš žaš sem sitt ašalstefnumįl og nįnast eina aš ganga ķ ESB og taka upp evru. VG var strax reišubśiš eftir langa eyšimerkurgöngu utan rķkisstjórna aš kokgleypa andstöšuna viš ESB og lįta hvaš eina yfir sig ganga valdanna vegna.

Strax eftir kosningar var Gušmundur Įrni sendiherra lįtinn afhenda Carli Bildt ašildarumsókn ķ Stokkhólmi. Žį var komiš aš Bretum og Hollendingum. Nś sįu žeir sér leik į borši til aš nį tökum į sķnum mįlum vegna Icesave og stöšvušu allt ferliš hjį ESB og reyndar hjį AGS einnig. Til žessa nutu žeir dyggrar ašstošar hinna norręnu vinažjóša okkar, einkum žó Noršmanna, Svķa og Dana, sem höfšu tekiš aš sér žaš hlutverk viš stjórnarbreytinguna ķ janśar 2009 aš verša handrukkarar Breta og Hollendinga. Ķ žvķ skyni lögšu Noršmenn fram sešlabankastjóra aš lįni til aš annast allt eftirlitiš. [Brutu meš žvķ Stjórnarskrįna.]

Svariš mitt er einfalt og skżrt.

Til aš komast inn ķ ESB var įkvešiš aš semja viš Breta og Hollendinga og brjóta gegn neyšarlögunum. Žessar einbeittu įkvaršanir Samfylkingarinnar voru mótašar strax haustiš 2008 og leiddu m.a. til žess aš Sjįlfstęšisflokkurinn féllst į aš boša Landsfund ķ febrśar 2009 til aš leggja tillögu um žaš til įkvöršunar. Atburšarįsin varš hinsvegar önnur, VG og vinstri armur Samfylkingarinnar įsamt tękifęrissinnanum Össuri nįšu saman ķ bśsįhaldabyltingunni. Nż stjórn komst til valda. Žau ein tķšindi uršu į Landsfundi aš nżr formašur tók viš hjį Sjįlfstęšisflokknum.

Atburšarįsin varš hröš ķ framhaldinu. Fjarlęgja žurfti sešlabankastjórana žrjį žvķ žeir voru ekki nęgjanlega aušsveipir, höfšu mešal annars lękkaš vexti stórlega aš höfšu samrįši viš vinnumarkašinn haustiš 2008 gegn vilja AGS. Žeir voru ekki taldir lķklegir til aš sitja undir žvķ aš neyšarlögin vęru strikuš śt. Vextir voru sķšan snarlega hękkašir aftur ķ žįgu erlendu kröfuhafanna eftir aš »norski Sven« kom ķ bankann.

Fram til kosninga ķ aprķl 2009 var žjóšin leynd öllum veigamestu žįttum svo ekki žyrfti aš taka žį įhęttu aš hśn gripi fram fyrir hendur flokkanna ķ kosningum. Žeim blekkingarleik var reyndar haldiš įfram allan starfstķma žessarar vinstri velferšarstjórnar - mešal annars meš hjįlp erlendu kröfuhafanna.

Ķ maķ var Icesave I [Svavars-samningarnir] komiš į koppinn. Žann 17. jślķ var bśiš aš skrifa undir »Head of Terms« viš Kaupžing og Glitni um aš gefa kröfuhöfunum nżju bankana Arion og Ķslandsbanka. 22.07.2009 fór Össur į fund Carls Bildt og afhenti ESB umsókn aftur. En įfram héldu samt blekkingarnar og lygarnar svo sem um Icesave og skjaldborgina og fleira og fleira. Ekki mį žar gleyma einni höfušlyginni, aš viš gętum samiš um varanlegar undanžįgur viš ESB ķ sjįvarśtvegsmįlum.

Žegar allir žessir hlutir eru virtir śr fjarlęgš er ljóst af hverju svikin voru framin. ESB-glżjan villti mönnum alla skynsamlega sżn. Brugguš voru launrįš ķ žvķ skyni sem eru stęrri en nokkuš žaš sem ég kann aš greina śr Ķslendskri stjórnmįlasögu.

VG kyngdi grundvallarstefnu sinni, lög voru brotin į žjóšinni meš afdrifarķkum hętti, gripiš var til sérstakrar lagasetningar til aš reka sešlabankastjórana žrjį. Landsdómsleikritiš var sett į fót til aš »skemmta lżšnum« aš Rómverskum siš. Fundargeršir samręmingarhópsins sżna jafnframt aš žessi stjórn fundaši meš įkęruvaldinu »hinum sérstaka saksóknara«. Vonandi vęri aš Ögmundur, Brynjar og umbošsmašur Alžingis litu til žess mešal »annarra žżšingarmikilla starfa« sinna.

Einu hef ég žó ekki svar viš enn sem komiš er. Žaš er, af hverju Sjįlfstęšisflokkurinn undir forystu Bjarna Benediktssonar greiddi götu Icesave og hjįlpaši til viš aš smeygja umręšulaust ķ gegnum žingiš žvķ fólskuverki aš brjóta neyšarlögin og įkvaršanir FME meš žvķ aš afhenda kröfuhöfum bankana. Žeirri gagnaöflun hlżt ég aš halda įfram.

 


Vilja Ķslendingar fremur höfšingjaveldi og žingręši, en lżšveldi og lżšręši?

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Vilja Ķslendingar fremur höfšingjaveldi og žingręši, en lżšveldi og lżšręši?

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 06. febrśar 2013.



Loftur Altice Žorsteinsson.

Bęši Platon og Aristóteles geršu sér grein fyrir aš stjórnarformi rķkja getur veriš hįttaš į žrennan hįtt. Stjórnarformiš getur veriš einveldi, höfšingjaveldi, eša lżšveldi sem įšur fyrr var nefnt žjóšveldi. Svonefnd žjóšveldisöld er aušvitaš rangnefni, žvķ aš góšjöršum (gošoršum) fylgdi seta į Alžingi og nafniš höfšingjaveldisöld vęri ešlilegra.

Stjórnarfar ķ rķkjum ręšst ekki endilega af hinu ritaša stjórnarformi. Sś sorglega stašreynd blasir viš, aš allt frį stofnun lżšveldis hafa Ķslendingar bśiš viš höfšingjaręši, žótt stjórnarskrį lżšveldisins geri aušvitaš rįš fyrir lżšręši. Eftir söguleg įtök um Icesave-lögin hefur vitund almennings vaknaš um žį stašreynd aš stjórnarform Ķslands er lżšveldi. Nś er komiš aš almenningi aš heimta sķn fullveldisréttindi.

Fyrsta lżšveldi heimsins var stofnaš ķ Spörtu, meš žrķskiptu rķkisvaldi.

Eitthvert merkasta stjórnarform allra tķma var ķ Spörtu og entist žaš ķ um 500 įr, allt til įrsins 188 fyrir Krist žegar Sparta gafst upp fyrir Akkneska-bandalaginu. Stjórnarskrį Spörtu skilgreindi fyrsta lżšveldi sögunnar, sem komiš var į fót um 200 įrum fyrir lżšręši ķ Aženu.

Tveggja deilda löggjafaržing var ķ Spörtu, Almenningsdeild (Apella) žar sem almenningur įtti sęti og Öldungadeild (Gerousia) žar sem sįtu 28 borgarar og tveir erfša-konungar. Til Gerousia var kosiš almennum kosningum og kjörgengir voru allir sem oršnir voru sextugir. Kosningin var til ęviloka, en žar sem žingmenn voru oršnir rosknir viš kosningu var seta žeirra ekki langvinn. Gerousia fór meš dómsvald og samningu lagafrumvarpa.

Apella sem kom saman mįnašarlega, fór meš fullveldisrétt ķ Spörtu. Žar įttu rétt til setu allir žrķtugir karlar. Sem dęmi um jafnréttishugsun Spartverja, mį geta žess aš öllu landi var skipt jafnt į milli borgaranna. Ķ Apella voru lagafrumvörp tekin til umręšu og žau samžykkt eša žeim hafnaš. Öll žingmįl fóru žvķ ķ žjóšaratkvęši. Apella hafši jafnvel rétt til aš dęma konunga til śtlegšar, sem stašfestir fullveldisrétt almennings.

Framkvęmdavaldiš var ķ höndum fimm rįšherra (Eforos), sem stjórnušu utanrķkismįlum ekki sķšur en almennri stjórnsżslu rķkisins. Rįšherrar voru kosnir af Apella til eins įrs og endurkosning var bönnuš. Aškoma konunganna aš stjórnkerfinu var takmörkuš viš setu ķ Gerousia og starf hershöfšingja į strķšstķmum.

Ašgreining rķkisvaldsins ķ žrjį žętti er stašfest ķ stjórnarskrį Ķslands.

Jean Bodin (1530-1596) endurvakti hina fornu umręšu um mismunandi stjórnarform rķkja, en žaš var lķklega Charles-Louis Montesquieu (1689-1755) sem ķ nśtķmanum var fyrstur til aš setja fram kröfuna um ašgreiningu rķkisvaldsins ķ žrjį žętti. Žessi ašgreining er undirstaša stjórnarskrįr Ķslands og hefur veriš meš nęr óbreyttu oršalagi frį 1920, en ķ 2. grein hennar segir:

»Alžingi og forseti Ķslands fara saman meš löggjafarvaldiš. Forseti og önnur stjórnarvöld samkvęmt stjórnarskrį žessari og öšrum landslögum fara meš framkvęmdarvaldiš. Dómendur fara meš dómsvaldiš.«

Ašskilnašur löggjafarvalds og framkvęmdavalds er sérstaklega undirstrikašur ķ 1. grein Stjórnarskrįrinnar, um leiš og stašfest er aš Ķsland er lżšveldi, en ķ žeirri grein segir: »Ķsland er lżšveldi meš žingbundinni stjórn«. Žessi grein merkir aš framkvęmdavaldiš (rķkisstjórnin) er bundiš af žeim įkvöršunum sem löggjafarvaldiš (Alžingi) tekur ķ formi löggjafar. Eins og margir žekkja, hafa žingręšissinnar tślkaš žessa grein į žann frįleita hįtt, aš Alžingi skuli lśta höfšingjaręši.

Stjórnarskrį Ķslands skilgreinir stjórnarform rķkisins sem lżšveldi. Įn vafa byggist hśn į stjórnarskrį Bandarķkjanna frį įrinu 1787 og stjórnarskrį Frakklands frį įrinu 1792. Bįšar žessar stjórnarskrįr gera rįš fyrir žrķskiptu rķkisvaldi og žvķ mikilvęga atriši, aš framkvęmdavaldiš er hįš lagasetningu löggjafarvaldsins (žingbundin rķkisstjórn). Stutt skilgreining į skiptingu rķkisvaldsins ķ lżšveldum er žvķ:

1. Löggjafarvald, sem starfar ķ tveimur žingdeildum.

2. Framkvęmdavald, meš rķkisstjórn undir forustu forseta lżšveldisins.

3. Dómsvald, meš Hęstarétt sem ęšsta dómsstig.

Stjórnarformi lżšveldis fylgir aš fullveldiš er hjį almenningi. Viš stofnun lżšveldis į Ķslandi 1944, fęršist fullveldisrétturinn frį konungi til almennings į Ķslandi. Žess vegna er 17. jśnķ fullveldisdagur žjóšarinnar en ekki 1. desember 1918. Ķsland varš sjįlfstętt konungsrķki 1918, meš fullveldisréttinn ķ höndum konungs. Höfšingjastéttin į Ķslandi hefur séš sér hag ķ aš blekkja fólk varšandi ešli og inntak fullveldis. Afnįm deildaskiptingar į Alžingi voru tilburšir höfšingjanna til aš koma į höfšingjaveldi ķ landinu. Nśverandi įstandi žarf aš breyta, taka aftur upp deildaskipt Alžingi og auka fullveldisréttindi almennings.

 


Landsbankinn var meš tvöfalda tryggingu fyrir ESB-lįgmarkiš

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Landsbankinn var meš tvöfalda tryggingu fyrir ESB-lįgmarkiš.

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 08. aprķl 2011.



Loftur Altice Žorsteinsson.

Margir vita aš ķ 12 mįnuši hef ég bent į aš Landsbankinn var meš fullar innistęšutryggingar ķ Bretlandi og Hollandi. Ķ Bretlandi var tryggingaupphęšin 50.000 Pund og ķ Hollandi 100.000 Evrur. Ķ bįšum tilvikum eru upphęširnar langt umfram žęr 20.887 Evrur sem ESB hafši įkvešiš sem lįgmarkstryggingu og Tilskipun 94/19/EB var žannig uppfyllt meš žessum tryggingum. Stašreyndin er sś aš Landsbankinn var meš tvöfalda tryggingu fyrir ESB-lįgmarkiš, žvķ aš hann var einnig meš tryggingu hjį TIF.

Hvers vegna hefur rķkisstjórnin ekki įhuga į aš halda til haga svona grunnforsendum? Eiga Ķslendingar ekki rétt į aš vita aš innistęšutryggingasjóšir Bretlands og Hollands bįru įbyrgš į Icesave-reikningunum ekki sķšur en TIF? Hvers vegna er helsta višfangsefni upplżsingafulltrśa žrotabśs Landsbankans aš halda upplżsingum leyndum?

Reglan um tvöfalda innistęšutryggingu.

Sś regla aš śtlendir bankar ķ Bretlandi og Hollandi séu meš tvöfalda tryggingu fyrir žaš lįgmark sem gildir ķ heimalandinu er ešlilega ekki sérsnišin fyrir Icesave-reikninga Landsbankans. Žetta er algild regla, öllum ašgengileg į Netinu og vonandi flestum aušskilin. Ķ handbók FSA (Fjįrmįlaeftirlit) segir:

»FEES6.1.17: Śtlendir bankar frį EES-rķkjum sem veittur er réttur til aukatrygginga ķ samręmi viš COMP14 eru fjįrmįlafyrirtęki sem koma frį heimarķki žar sem tryggingakerfiš veitir enga eša takmarkaša bótavernd, ef til žess kemur aš žau lenda ķ greišslužroti. Ķ samręmi viš FEES6.6 ber FSCS (Tryggingasjóšur) aš meta hvort žessir EES-bankar eigi aš fį afslįtt af žvķ tryggingaišgjaldi sem žeir ęttu annars aš greiša og žannig aš fį metna tryggingaverndina sem žeir njóta ķ heimarķkinu. Allur afslįttur sem žannig er veittur af fullu išgjaldi, er gjaldfęršur į ašra banka ķ sama fyrirtękjaflokki og erlendi EES-bankinn.«

Žegar Landsbankinn fékk rekstrarleyfi fyrir Icesave ķ jślķ 2006 samkvęmt skķrteini FSA No. 207250, var honum gert aš kaupa višbótartryggingu hjį FSCS. Bankanum var reiknaš išgjald meš flókinni formślu sem ekki hefur fengist gefin upp. Frį išgjaldinu var veittur óžekktur afslįttur, sem įtti aš endurspegla žį tryggingavernd sem bankinn naut į Ķslandi. Bankinn var nś kominn meš sömu innistęšutryggingar og ašrir bankar ķ Bretlandi og greiddi svipuš tryggingaišgjöld.

Žar sem Landsbankinn var meš fulla tryggingavernd ķ Bretlandi į išgjaldi sem FSCS hafši veitt einhvern afslįtt frį, vęri hęgt aš halda aš tryggingasjóšurinn hafi veriš snušašur. Svo var žó ekki žvķ aš afslįtturinn var gjaldfęršur į ašra banka ķ sama fyrirtękjaflokki og Landsbankinn. Höfum ķ huga aš išgjöld til FSCS eru aš mestu greidd eftir į og žvķ komu išgjöld vegna afslįttarins ekki til greišslu nema Landsbankinn fęri ķ gjaldžrot.

Yfirlżsing frį Fjįrmįlaeftirliti Bretlands.

Fyrri hluta įrsins 2010, fékk ég margvķslegar upplżsingar frį FSA um innistęšutryggingar Landsbankans. FSA stašfesti žaš sem komiš hefur fram hér aš framan og gaf mešal annars eftirfarandi yfirlżsingu:

»Landsbanki Ķslands var meš rekstrarheimild ķ Bretlandi frį desember 2001, sem FSA veitti. Bankinn hafši starfsstöš ķ London og sem rekstrarašila ķ Bretlandi bar honum skylda aš taka aukatryggingu hjį FSCS ķ samręmi viš kröfur sjóšsins. Žess vegna gįtu višskiptavinir bankans ķ Bretlandi veriš vissir um hvaša innistęšutryggingar žeir nutu. Viš getum stašfest aš FSCS greišir innistęšueigendum fullar bętur, óhįš žeim išgjöldum sem greidd hafa veriš vegna žeirra.«

Augljóst ętti aš vera aš FSCS ber fulla įbyrgš į innistęšutryggingum Landsbankans, eins og um Bretskan banka hefši veriš aš ręša og sama gildir um DNB ķ Hollandi. Aškoma TIF aš tryggingunum breytir ekki žessari stašreynd, enda gera tilskipanir ESB rįš fyrir aš fleiri en eitt tryggingakerfi geti veitt bönkum tryggingavernd. Ķ samręmi viš skuldbindingar sķnar, greiddu tryggingasjóšir ķ Bretlandi og Hollandi śt bętur til innistęšueigenda og žar meš hefši Icesave-mįlinu įtt aš vera lokiš.

Žręlslunduš rķkisstjórn Ķslands.

Ķ ljósi stašreynda mįlsins veršur aš telja undarlegt aš rķkisstjórnir Bretlands og Hollands gera kröfur į hendur almenningi į Ķslandi vegna tryggingabóta sem tryggingasjóšir žessara landa eru įbyrgir fyrir. Er ekki glępsamlegt aš rķkisstjórn Ķslands skuli hafa gengiš til samninga um žessar kröfur? Hvers vegna leitaši rķkisstjórnin sér ekki rįšgjafar į sviši tryggingamįla?

Hvaš er hęgt aš nefna Icesave-kröfur Bretlands og Hollands annaš en villimannlega tilraun til aš hneppa Ķslendinga ķ žręldóm? Žessi rķki virša ekki eigin reglur um innistęšutryggingar, virša ekki tilskipanir ESB sem banna rķkisįbyrgš į einkafyrirtękjum, vanvirtu lögsögu Ķslands meš beitingu hryšjuverkalaga og misnota ašstöšu sķna hjį alžjóšlegum stofnunum. Rķkisstjórn Ķslands nefnir žessi rķki vinažjóšir og leggur allt kapp į aš Ķsland verši héraš ķ sameignarrķki kśgaranna. Hvaša heiti er višeigandi į rķkisstjórn sem leggur allt kapp į aš nišurlęgja Ķslendska žjóš og ašstošar viš tilraunir til aš hneppa hana ķ žręldóm?

 


Egyptaland – gegn heilögu strķši Mśslima

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Egyptaland – gegn heilögu strķši Mśslima.

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 25. aprķl 2007.



Loftur Altice Žorsteinsson.

Stjórnarskrį Egyptalands var breytt ķ atkvęšagreišslu 26. žessa mįnašar. Meš breytingunum er stašfest sś stefna stjórnvalda, aš vinna gegn įhrifum ofstękisfullra trśarhreyfinga. Eins og önnur lönd, žar sem Mśslimar hafa veriš fjölmennir, hefur Egyptaland veriš vettvangur trśarlegra įtaka. Žar hefur veriš fremst ķ flokki hreyfing sem nefnist Bręšralag Mśslima (al-ikhwan al-muslimun). Žótt um margvķslegar breytingar į stjórnarskrįnni sé aš ręša, mį lķta svo į aš mikilvęgustu breytingarnar varši Bręšralagiš. Samkvęmt stjórnarskrįnni er starfsemi žeirra nś bönnuš.

Žessi ofstękisfulla trśarhreyfing var stofnuš ķ Egyptalandi įriš 1928 og hefur sķšan breišst śt um Mśslimaheiminn, eins og engisprettufaraldur. Herhvöt Bręšralagsins er: "Allah (al-ilah) stjórnar tilveru okkar, Kóraninn er stjórnarskrį okkar, Muhammad spįmašur er leištogi okkar, lķfiš helgum viš barįttunni." Žrįtt fyrir aš Bręšraböndin séu Sunni-trśar, hefur višhorfa žeirra gętt vķša ķ Mśslimskum samfélögum. Reyndar er Bręšralagiš fjölmennasta Islamista-hreyfing veraldar og menn ęttu aš taka eftir, aš markmiš žeirra er aš koma į allsherjarrķki Mśslima undir stjórn Kalķfa (einvalds). Muhammad kom į slķku einveldi og žaš hélst til įrsins1924, undir stjórn Umayyad-ęttar, Abbasid-ęttar og aš lokum Ottoman-ęttarinnar ķ Tyrklandi. Kalķfa-stjórn er eina stjórnarformiš sem nżtur višurkenningar ķ trśarlegri hefš Sunni-Mśslima.

Į hįskólaįrum sķnum var Osama bin Laden handgenginn kennurum sem voru félagar ķ Bręšralaginu. Į žeim tķma bar mikiš į žessum samtökum ķ Saudi-Arabķu, vegna žess aš Faisal sem var konungur žar 1964–1975, hafši lagt sig fram um aš laša žį til landsins. Allir vita hversu vel žeim tókst aš fręša Osama um Jihad (heilagt strķš) ķ nafni Allah.

Ķslendskar Alžingskonur sękja andlega nęringu til Saudi-Arabķu.

Žvķ mį skjóta inn, aš Osama er ekki einn um aš hafa sótt andlega leišsögn til Bręšralagsins. Ķ febrśar sķšastlišnum hélt vaskur hópur Alžingiskvenna til Saudi-Arabķu til aš njóta leišsagnar forustumanna žar ķ landi. Žar fóru lżšręšissinnar og barįttumenn fyrir réttindum kvenna: Sólveig Pétursdóttir, Rannveig Gušmundsdóttir, Arnbjörg Sveinsdóttir, Kolbrśn Halldórsdóttir og Belinda Theriault. Žjóšin bķšur spennt eftir skżrslu hópsins, um žį andlegu opinberun sem žęr stöllur upplifšu.

Sjįlfur borgarstjóri Riyadh-borgar, Salman bin Abd al-Aziz, sem er prins og bróšir nśverandi konungs ķ Sįdi-Arabķu (Abdullah bin Abd al-Aziz), opnaši fašminn fyrir hinum Ķslendsku žingkonum. Salman žessi er alręmdur fyrir fjįrveitingar til hryšjuverkahópa vķša um heim og kunnur fyrir stušning viš Wahabbi-hreyfinguna ķ Sįdi-Arabķu. Į listanum yfir glępaverk hans er stórfelldur stušningur viš sveitir Mujahedin (Jihad-hryšjuverkamenn) ķ Afganistan. Žį er tališ aš hann hafi veitt Mśslimskum bardagamönnum ķ Kósóvó og Bosnķu styrki upp į rśmlega 100 milljarša króna.

Allt sķšan Anwar Sadat, forseti Egyptalands, var myrtur įriš 1981, hefur veriš yfirlżst neyšarįstand ķ landinu. Sumir hafa sagt aš moršiš į Sadat hafi veriš mįtulegt į hann fyrir aš opna allar gįttir fyrir Bręšralagi Mśslima. Einn af forustumönnum drįpsins į Sadat var Egypti aš nafni Ayman al-Zawahiri. Hann hafši veriš forustu-mašur Egypsku samtakanna al-Jihad (Heilagt strķš), sem var śtibś frį Bręšralaginu. Eftir aš hann hafši afplįnaš fangelsisdóm hélt hann til lišs viš hryšjuverkasamtökin al-Qaeda, sem hann sameinaši al-Jihad og varš einn heldsti forustumašur žeirra. Ķ įrsbyrjun 2006 tókst aš drepa hann ķ Pakistan og var ekki vonum seinna.

Sunni-Mśslimar hafa stundaš skipulega śtrżmingu Kopta ķ Egyptalandi.

Žaš er annars meš ólķkindum hverjar hörmungar žessi merka žjóš, Egyptar, hefur mįtt žola. Allt frį žvķ aš Arabar luku hernįmi landsins įriš 642, hefur skipulega veriš unniš aš śtrżmingu Koptanna, hinna upphaflegu Kristnu ķbśa. Nś er svo komiš aš fleiri Koptar bśa utan Egyptalands en innan. Til gamans mį benda į, aš ķ oršinu Kopti kemur fram réttlęting į žvķ aš oršiš Egypti er skrifaš meš "y", žvķ aš žetta eru sömu oršin.

Žaš lżsir vel afstöšu Arabanna til menningar Egypta, aš žegar kalķfinn Umar ibn al-Khatt var spuršur hvaš gera ętti viš hiš fornfręga bókasafn ķ Alexandrķu, var svar hans eftirfarandi: »Ef žaš sem ķ žessum bókum stendur er ķ samręmi viš Bók Allah, er žeirra ekki žörf; ef innihald bókanna er ekki ķ samręmi viš Bók Allah, er žeirra ekki óskaš. Lįtiš žvķ eldinn gleypa žęr.« Heimildir telja, aš bękurnar hafi nęgt til aš hita bašhżsi borgarinnar nęstu sex mįnušina.

Hosni Mubarak, forseti Egyptalands frį žvķ aš Anwar Sadat var myrtur įriš 1981, hefur veriš gagnrżndur fyrir hörku gagnvart stjórnarandstęšingum. Sjįlfsagt er slķk gagnrżni fullkomlega réttmęt, hins vegar ber aš hafa ķ huga hvers konar ofstęki hann į viš aš etja. Mubarak hefur fariš ķ gegnum fernar forsetakosningar og įvallt hlotiš góša kosningu. Žaš kann aš hafa hjįlpaš til, aš hann var įvallt einn ķ framboši! Stjórnkerfi Egyptalands er nefnilega žingręši og ekki tališ višeigandi aš almenningur komi of nęrri stjórnun landsins. Hugsanlega sękir Žorsteinn Pįlsson hugmynd sķna um »žingręšisregluna« til Egyptalands!

 


Strķš, ekki frišur - ķ boši NATO

  
 
null   Samstaša žjóšar
   
NATIONAL UNITY COALITION                                                           
   Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings.
   Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins.

 

 

Strķš, ekki frišur - ķ boši NATO.

Fyrst birt ķ Morgunblašinu 04. jśnķ 2016.



Ólafur Ž. Jónsson.

Įriš 1991 leystust Sovétrķkin upp og Varsjįrbandalagiš. Žar meš var horfinn grunnurinn sem Nató hvķldi į, en žvķ bandalagi var ętlaš annaš hlutverk og meira. Strax į tķunda įratugnum var ljóst aš endalok kalda strķšsins bošušu ekki friš og einnig varš ljós sś stašreynd aš mesta strķšshęttan stafaši frį Nató-blokkinni. Įriš 1999 afnam Nató sķn landfręšilegu mörk og breytti sér ķ hnattręnt hernašarbandalag Vesturveldanna meš allan heiminn undir og žéttrišiš net herstöšva utan Bandarķkjanna. Nató er komiš upp aš landamęrum Rśsslands ķ Eystrasaltsrķkjunum žremur, ķ Póllandi, Rśmenķu, Kįkasus og Miš-Asķu, og handan Beringssunds er Nató-Kanada.

Frį 1991 hefur žaš veriš stefna Bandarķkjanna aš hreinsa upp žaš sem žau kalla hin gömlu skjólstęšingarķki Sovétrķkjanna. M.ö.o. einstök rķki sem vilja varšveita sjįlfstęši sitt og sjįlfsįkvöršunarrétt, žżšast ekki hnattvęšingu Vestręnna aušhringa og eru ķ röngu liši, ž.e. eiga vingott viš Rśssland og Kķna. Og ekki var lįtiš sitja viš oršin tóm. Fyrri innrįsina ķ Ķrak gerši Bandarķkjaher 1991 og réttlętti hana meš žvķ aš Ķrak hefši rįšist į fullvalda rķki. Žriggja mįnaša loftįrįsir Nató į Jśgóslavķu 1999 voru réttlęttar meš mannréttindabrotum innan Jśgóslavķu.

Svo kom 11. september 2001 og turnarnir tveir hrundu. Eftir žaš heita allar hernašarašgeršir Bandarķkjanna og aftanķossa žeirra »strķš gegn hryšjuverkum«. Rįšist var inn ķ Afganistan įriš 2001 žegar Talķbanar, sem nįšu völdum ķ landinu 1996, reyndust heppilegur blóraböggull vegna hryšjuverkanna 11. september. Strķšiš žar hefur reynst endalaust og ę fleiri telja žaš óvinnandi. Seinni innrįsin ķ Ķrak, innrįs Bandarķkjanna, Bretlands og hinna viljugu, hófst 2003. Og enn er barist ķ Ķrak, sem klofnaši ķ žrjś įhrifasvęši žjóšarbrota.

ĶSIS-hreyfingin illręmda į upptök sķn ķ Ķrak og hefur nįš undir sig miklu landi žar og ķ Sżrlandi. Įriš 2011 braust śt uppreisn ķ Austur-Lķbķu. Vesturlönd lżstu yfir aš žjóšarmorš vęri ķ ašsigi og Nató hóf stórfelldar loftįrįsir į landiš til stušnings uppreisnarmönnum. Afleišingin var sś aš mismunandi hópar vķgamanna tóku völdin og Lķbķa klofnaši ķ žaš minnsta ķ žrjį hluta og viš tók borgarastyrjöld sem hvergi nęrri sér fyrir endann į og eyšilagši Lķbķu sem rķki. Vopnabśnašur sem streymdi frį Nató-rķkjunum til uppreisnarmanna endaši ķ mörgum tilfellum ķ Sżrlandi og Ķrak hjį Ķsis-hreyfingunni. Hinn 11. aprķl sl. lżsti Obama Bandarķkjaforseti žvķ yfir aš mestu mistök ķ stjórnartķš hans hefšu veriš įrįsirnar į Lķbķu.

Ķ meira en įtta mįnuši hafa Sįdar, įsamt fleiri Persaflóarķkjum, lįtiš sprengjum rigna yfir borgir og bęi ķ Jemen sem svar viš byltingu sem bęši Bandarķkin og Sįdi-Arabķa voru ósįtt viš. Olķufurstarnir tóku aš sér aš sprengja landiš ķ tętlur til aš koma į stöšugleika ķ landinu. Sįdar hafa įsamt fleiri Persaflóa-rķkjum og Tyrklandi veriš helsti bakhjarl hryšjuverkaherja ķ Sżrlandi, Lķbķu og vķša ķ Afrķku. Žeir eru helstu kostunarašilar og lķka hiš hugmyndafręšilega bakland Ķsis, al-Kaķda, al-Nusra og Boko Haram ķ Afrķku. Žessi samtök öll eru mįlališar, verkfęri ķ heimsvaldastrķši.

Nś hafa Tyrkir kastaš fyrir róša įralangri frišarstefnu gagnvart Kśrdum, sem eru um fimmtungur žjóšarinnar. Og frį 2015 notiš fulls stušnings Nató til aš herja į Kśrda, žar į mešal ķ Noršur-Sżrlandi. Žetta er framlag žeirra til barįttunnar gegn hryšjuverkum. Hįlfgildings sjįlfstęši Kśrdahérašanna ķ Ķrak og Sżrlandi vekur einfaldlega ótta tyrknesku stjórnarinnar.

Um mišjan febrśar lżsti utanrķkisrįšherra Tyrklands yfir aš Sįdar ętlušu aš senda bęši heržotur og herliš til Tyrklands, žannig aš Tyrkir og Sįdar gętu hafiš sameiginlegan landhernaš ķ Sżrlandi, en bętti viš aš žaš yrši ekki gert įn samžykkis Bandarķkjamanna. Strķšiš ķ Sżrlandi hófst ķ mars 2011 og hefur žvķ stašiš ķ meira en fimm įr. Žrįtt fyrir vopnahlé sem hófst 27. febrśar sķšastlišinn heldur žaš įfram, žvķ ekki var reynt aš semja viš Ķsis né heldur al-Nusra, hreyfingu sem tengist al-Kaķda, og fleiri hópa sama ešlis. Samkvęmt nżjustu fréttum viršist žaš hanga į blįžręši. Žegar strķšiš hófst hafši rķkt frišur ķ Sżrlandi ķ 38 įr, eša frį žvķ 1973 ķ fjórša strķši Ķsraelsmanna viš Araba. Fyrir strķšiš var Sżrland velmegunarrķki, mišaš viš nįgrannarķkin. Menntunarstig hįtt, heilbrigšiskerfiš allgott og nęr öll börn gengu ķ skóla. Og Sżrland tók į móti meira en tveimur milljónum flóttamanna sem leitušu skjóls frį strķšinu ķ Ķrak.

Innrįsirnar ķ Afganistan og Ķrak gengu illa. Žį tóku Bandarķkin og strengjabrśšur žeirra ķ Evrópu įsamt óvinum Sżrlands viš Persaflóann aš dęla fé og vopnum ķ al-Kaķda ķ Sżrlandi og Ķrak, sem sķšar stökkbreyttist ķ Ķsis. Ef um raunverulega uppreisn fólksins ķ Sżrlandi vęri aš ręša hefši stjórnarherinn fyrir löngu snśist gegn Assad forseta og hans mönnum. Ef Assad er haršstjóri er hann tiltölulega mildur ķ samanburši viš skķthęlana ķ Sįdi-Arabķu og Katar, vini Bandarķkjanna. Lofthernašur Rśssa ķ nokkra mįnuši til ašstošar stjórnarhernum hefur gert miklu meira ķ žvķ aš brjóta Ķsis į bak aftur en lofthernašur Bandarķkjamanna og bandamanna žeirra ķ eitt og hįlft įr, enda um gervi-strķš aš ręša ķ trįssi viš vilja réttkjörinnar stjórnar.

Žaš segir sig sjįlft aš öll žessi strķš sem ég hefi hér nefnt hafa valdiš grķšarmiklu tjóni og hörmungum. Tölur um mannfall er erfitt aš meta, enda mjög misvķsandi. Eitt er žó vķst aš mannfalliš er gķfurlegt, ekki sķst ķ Sżrlandi, auk sęršra og örkumlašra. Mestmegnis óbreyttir borgarar, karlar, konur og börn. Hvaš skyldu žau vera mörg börnin sem lįtiš hafa lķfiš ķ žeim strķšum sem ég hefi hér nefnt? Litlir Gyšingar geta oršiš stórir Gyšingar, sagši gasklefafólkiš Žżšska. Viš bętast svo milljónirnar sem strķšsįtökin hafa hrakiš į flótta. Allir vita aš Bandarķkin valda žeim straumi og žjóširnar sem styšja strķš žeirra.

Höfušsökudólgurinn er samt laus allra mįla. Hann er įbyrgšarlaus. Allir eru žeir, įsamt nįnustu samstarfsmönnum sķnum, sekir um strķšsglępi og hryšjuverk Bandarķkjaforsetarnir frį 1991 aš telja. Bush eldri, Clinton, Bush yngri og Obama. Og nś hafa Bandarķkin stašiš mįlstola žaš sem af er įri vegna sinna arfhelgu forsetakosninga. Bandarķska aušvaldiš žarf aš skipta um verkfęri, velja nżjan strķšsherra. Og nś eru žeir komnir aftur til Ķslands meš žrjį flugvelli undir, til aš tryggja öryggi okkar gagnvart Rśssum. Og žessu er trśaš. Ekki bylur ķ einni einustu tunnu į Austurvelli. Lygin er aldrei góš, en žó er hśn illkynjušust žegar menn ljśga sig ķ sįtt viš eigiš aušnuleysi.

 


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband