| Samstaša žjóšar NATIONAL UNITY COALITION Barįttusamtök fyrir sjįlfstęšu rķki į Ķslandi og fullveldisréttindum almennings. Stöndum vörš um Stjórnarskrį Lżšveldisins. |
Stjórnarskrįin veršur bara tślkuš į einn veg bókstaflega.Fyrst birt ķ Morgunblašinu 27. maķ 2016.
Loftur Altice Žorsteinsson.
Žaš er ekki sjįlfgefiš aš lżšveldi verši įfram stjórnarform Ķslands. Žetta stjórnarform dregur nafn af žvķ aš »fullveldi stjórnkerfisins«, žaš er aš segja endanlegt vald um bęši stjórnarform og stjórnarfar, er ķ höndum almennings lżšsins. Menn taki eftir aš »fullveldi stjórnkerfis« er alls óskylt hugtakinu »sjįlfstęši rķkis«. Ķ opinberri umręšu er žessum tveimur hugtökum oft blandaš saman, af vanžekkingu eša af yfirlögšu rįši til aš villa um fyrir almenningi. Ķ upphafi byggšar ķ landinu, į įrabilinu 930-1262 var ķ landinu stjórnarform sem nefnist höfšingjaveldi. Alžingi var žį skipaš žeim höfšingjum sem įttu megniš af jaršeignum landsins og fóru meš svo nefnd gošorš (góš-jörš). Til aš villa um fyrir almenningi hefur höfšingjaveldiš hiš forna veriš nefnt žjóšveldi, en aušvitaš kom almenningur (žjóšin) hvergi nęrri stjórn landsins. Frį 1262 til 1944 var stjórnarform landsins einveldi og breytir engu žótt Alžingi hafi starfaš megniš af tķmabilinu. »Fullveldi stjórnkerfisins« var ķ höndum rķkjandi einvalds. Raunar hélt Jón Gušmundsson ritstjóri (1807-1875) žvķ fram aš Alžingi (höfšingjarnir) hafi aldreigi afsalaš fullveldinu ķ hendur erlends einvalds og gerši žess vegna grķn aš Christian IX, sem žóttist »gefa« Ķslandi stjórnarskrį 1874. Auk žess er styttan af Christian IX sögufölsun, žvķ aš hann kom ekki meš stjórnarskrįna, žegar hann var hér ķ heimsókn 1874. Sjįlfskipašur ašall sękir alltaf hart aš lżšveldum. Fyrsta lżšveldi heimsins var stofnaš ķ Spörtu fyrir um 2800 įrum og entist ķ um 500 įr. Lżšveldi į Ķslandi er žvķ ungbarn ķ žessum samanburši og ef marka mį ólund margra meš stjórnarform okkar, er alls ekki öruggt aš žaš komist til fulloršins aldurs. Aš lżšveldinu er sótt śr żmsum įttum, en hęttulegastar eru lķklega įrįsir sjįlfskipašs ašals, sem hefur aš markmiši aš breyta stjórnarfari landsins ķ įtt aš höfšingjaveldi. Mįlflutningur žessa fólks žekkist af tali um »žingręši« og »rįšherraręši«. Annar hópur sem andstęšur er lżšveldinu eru stjórnleysingar (Piratar), sem fyrst tóku žįtt ķ Alžingiskosningum 2013. Andstaša žeirra byggist lķklega į žekkingarleysi. Žrišji hópurinn sem vert er aš nefna eru »alžjóšasinnar« sem hatast viš žjóšrķki, hvert sem stjórnarform žeirra er. Žetta fólk er einkum aš finna ķ Samfylkingu og VG. Įšur fyrr sótti žessi hópur hugmyndir til Kommśnismans, en eftir fall Rįšstjórnarrķkjanna horfir žetta fólk meš velžóknun til hins ólżšręšislega og yfiržjóšlega valds sem stjórnar Evrópusambandinu. Stjórnarskrį Ķslands undirstrikar vald forseta ķ lżšveldum. Embętti forsetans er einn heldsti skotspónn žeirra sem hata lżšveldiš. Žvķ er haldiš fram aš forsetinn sé óžarfur og forsętisrįšherra eša forseti Alžingis geti bętt viš sig skyldum forsetans. Žessi mįlflutningur er frįleitur, žvķ aš forsetinn er persónugervingur lżšveldisins. Heldsta verkefni hans er aš standa vörš um stjórnarskrįna, ķ beinu umboši almennings. Žess vegna er hann kosinn beinni kosningu, af öllum landsmönnum. Mikilvęgi forsetans birtist skżrt ķ Stjórnarskrįnni, žar sem 1/3 allra įkvęša fjalla um verkefni forsetans. Vald forsetans er umfangsmikiš og bęši framkvęmdavald og lagasetningarvald er undir hann sett. Dómsvaldiš ętti aš vera žaš lķka, žannig aš dómarar Hęstaréttar vęru skipašir af forsetanum, en til stašfestingar žyrfti samžykki Alžingis. Nśgildandi fyrirkomulag, aš rįšherra skipi dómara er óįsęttanlegt, enda lįkśrulegt fyrirkomulag höfšingjaveldis. Önnur mikilvęg leišrétting er upptaka tvķskipts Alžingis, sem andstęšingum lżšveldisins tókst aš fella nišur 1991. Lżšveldinu skal stjórnaš ķ samręmi viš Stjórnarskrįna. Ķ tķš nśverandi forseta Ólafs Ragnars Grķmssonar hafa lżšveldissinnar nįš vopnum sķnum og žaš hefur skapaš megna ólund hjį žeim sem vilja lżšveldiš feigt. Einkum mį nefna notkun forsetans į 26. grein Stjórnarskrįrinnar, um rétt (og skyldu) forsetans aš skjóta umdeildum lagafrumvörpum ķ dóm fullveldishafans žjóšarinnar. Meš hlišsjón af lyktum Icesave-deilunnar, getur varla nokkrum dulist lengur aš Stjórnarskrįna ber aš tślka samkvęmt oršanna hljóšan bókstaflega. Įkvęši stjórnarskrįr falla aldreigi nišur, vegna notkunarleysis. Duglitlir forsetar fyrri tķma, létu draga žingrofsvaldiš śr höndum sér, auk annara mistaka sem žessir forsetar geršu. Nśverandi forseti hefur hins vegar hafnaš žvķ aš žingrofsvaldiš sé hjį forsętisrįšherra eša mannsöfnuši į Austurvelli. Hér kemur til sögunnar 24. grein Stjórnarskrįrinnar: »Forseti lżšveldisins getur rofiš Alžingi, og skal žį stofnaš til nżrra kosninga, įšur en 45 dagar eru lišnir frį žvķ er gert var kunnugt um žingrofiš, enda komi Alžingi saman eigi sķšar en tķu vikum, eftir, aš žaš var rofiš. Alžingismenn skulu halda umboši sķnu til kjördags.« Samkvęmt Stjórnarskrįnni er starfstķmi Alžingis fjögur įr (31. grein) og ekki kemur til įlita aš frį žvķ sé vikiš, nema forseti meti svo aš neyšarįstand rķki. Ekkert kallar nśna į žingrof og kosningar, heldur krefst Stjórnarskrįin žess aš nęrst verši kosiš til Alžingis 22. aprķl 2017. |