Magnþrungin leiksýning í Wiesbaden um »Söngva Satans«

Jón Sigurðsson	Myntráð	Kanadadalur	Icesave-vextir	NEI við ESB	XXX
Stjórnarskráin	Fjárframlög	Vinstrivaktin	Sunni-Islam	Evrópuvaktin	XXX

  

 

Samstaða þjóðar    NATIONAL UNITY COALITION                                                               Baráttusamtök fyrir sjálfstæðu ríki á Íslandi og fullveldisréttindum almennings.    Stöndum vörð um Stjórnarskrá Lýðveldisins.

 

 

Magnþrungin leiksýning í Wiesbaden um »Söngva Satans«.

Fyrst birt í Morgunblaðinu 22. ágúst 2016.

Loftur Altice Þorsteinsson.

Metsölubókin »Söngvar Satans«, eftir Salman Rushdie, var gefin út 1988 og árið eftir kom hún út í Íslendskri þýðingu Árna Óskarssonar og Sverris Hólmarssonar. Múslima-klerkar notuðu bókina sem átyllu til að demba »fatwa« á höfundinn og hvetja til morða á öllum sem kæmu að útgáfu og sölu hennar. Sumum kom þetta ofstæki á óvart, en þeir sem þekkja sögu Islams vita, að þessi átrúnaðar hefur í 1400 ár nærst á miskunarlausum hryðjuverkum.

Jihad (morðæði Múslima) er fordæmt af öllu siðuðu fólki og í 14 aldir hefur umheimurinn verið nokkuð samtaka um baráttu gegn þessari plágu. Nú bregður svo við, að fjölmargir ráðamenn á Vesturlöndum misskilja ástandið hrapalega og varpa fram hinum fráleitustu afsökunum fyrir morðum Mujahida (þeirra sem stunda Jihad). Ástæðan virðist vera einfeldningsleg ást á fjölmenningu auk lamandi ótta við að styggja Mújahidana.

»Söngvar Satans« komin á fjalir leikhúsanna.

Eins og öll bókmenntaverk býður »Söngvar Satans« upp á margvíslega framsetningu og túlkun. Fyrir tilstilli leikhúsmannsins Uwe Eric Laufenberg hafa Þjóðverjar tekið forustu við að færa »Söngvar Satans« á leiksvið. Fyrsta leiksýning í heiminum sem byggir á bókinni, fór fram 2008 í Hans-Otto-Theater í Potsdam, undir leikstjórn Uwe og í leikgerð hans. Átta árum síðar endurtekur hann leikinn, en að þessu sinni sem leikhússtjóri í Hessischen Staatstheaters Wiesbaden. Verkið var frumsýnt 19. maí 2016, undir leikstjórn Ihsan Othmann, sem er Kúrdi frá Írak.

Þessar tvær leikgerðir af »Söngvum Satans« eru mismunandi, sú fyrri samin af Uwe en sú síðari af Anna-Sophia Güther. Leikdómar um sýninguna í Wiesbaden leiða í ljós, að þarna er á ferð magnþrungin leiksýning, sem brýnt erindi á við allt hugsandi fólk. Leikritið undirstrikar greinilega harmsögulegan fáránleika Múslima-trúarinnar. Hér er umsögn um sýninguna, sem birtist í Süddeutsche Zeitung:

»Hin rúmlega þriggja klukkustunda leiksýning býður áhorfendum upp á langt ferðalag um sögu trúarbragða heimsins, sem bæði er skemmtilegt og atburðaríkt, en fjallar þó sérstaklega um grundvallar-atriði lífsins, heimspekinnar og skáldskaparins. Leikstjórinn og átta manna leikhópur hans ná frábærum árangri í túlkun hinnar 700 blaðsíðna löngu skáldsögu, sem allir þekkja af orðspori en líklega fáir hafa lesið til enda og jafnframt að skapa áhorfendum ógleymanlega kvöldstund. Í sýningunni koma fyrir gvuðir, »Allah-u Akbar«, englar, Djöfullinn og þar að auki manneskjur sem eru einfaldlega allt of mannlegar. Fengist er við stórar spurningar um tilveruna – sem almennt er háð innri mótsögnum lífsins – og þar að auki ýmist ljúf eða leið, allt eftir upplifun og tilfinningum hverrar manneskju, með sínar efasemdir og veikleika.«

»Leikverkið »Die Satanischen Verse« ögrar vissulega áhorfendum, en er um leið hin bezta skemmtun. Hægt er að sökkva sér djúpt í boðskap verksins, en einnig er einfaldlega hægt að njóta stundarinnar og hrífast af leiknum. Sérstaklega á þetta við þegar leikurinn ólgar af lífsfjöri um leið og gert er lúmsk grin að þeim öflum í Múslima-heiminum, sem vilja einmitt banna þessa sýningu. Langvinn og kröftug fagnaðarlæti í lok sýningarinnar sagði allt um þakklæti áhorfenda, fyrir hugrekki og einbeittan vilja þeirra sem stóðu að henni og fjölluðu á leiksviðinu um eldfimt viðfangsefni á varhugaverðum tímum.«

Danir fá ekki að sjá »Söngva Satans« – hvað með Íslendinga ?

Á árinu 2015 hóf þjóðleikhús Danmerkur (Det Kongelige Teater) undirbúning að sýningu »Söngva Satans«. Gert var ráð fyrir að frumsýning yrði 2018 og þótti vel til fallið að halda með þeim hætti upp á 30 ára útgáfu-afmæli bókarinnar. Aðal hvatamaður sýningarinnar var leikstjórinn Hassan Preisler, sem er Múslimi frá Pakistan. Í vor bárust hins vegar þær fréttir, að ekkert yrði af sýningunni og Hassan fullyrðir að ráðamenn séu óttaslegnir og þori ekki að ögra Múslimum og fjölmenningunni. Að sögn Hassans er »Söngvar Satans« einstaklega vel til þess fallið að flytja á leiksviði:

»Verkið er mjög tilfinningaríkt og áhrifamikið. Er hægt að ímynda sér sterkara upphaf en flugrán sem endar með ósköpum – flugvélin ferst yfir Ermasundi og allir farast nema tveir Indverskir leikarar, sem umbreytast í Gabríel erkiengil og Satan sjálfan. Ætlunin er að tónlist skipi stóran sess í verkinu, með söng og hljómhrifum. Fyrir Danskt leikhúslíf er mikilvægt að verkið verði tekið til sýningar og þannig sköpuð leiksýning sem varðar eitt af stóru málum heimsins og skilur sig frá sjálfhverfri meðalmennsku. Við eigum að rækta leikhúslíf sem sýnir djarfleika gagnvart umheiminum, sem við öll vitum að stendur í ljósum logum. Raunar þurfum við ekki að leita að eldsvoða á hjara veraldar – heldur lítum til okkar eigin nágrennis.«

Hvar stendur Íslendskt leikhús, sem á sambærilega möguleika og það Danska ? Viljum við eiga leikhús sem þorir að eiga samræðu við landsmenn og umheiminn, með því að fjalla um erfið og tilfinninga-þrungin málefni ? Eða vilja Íslendingar halda leikhúsinu til hlés og forðast vísvitandi flókna umræðu um trúarbrögð, þjóðerni, fjölmenningu og stjórnmálalega rétthugsun ?

 

»Fatwa« á hendur Salman Rushdie – leiðari á fjögurra ára afmæli

Jón Sigurðsson	Myntráð	Kanadadalur	Icesave-vextir	NEI við ESB	XXX
Stjórnarskráin	Fjárframlög	Vinstrivaktin	Sunni-Islam	Evrópuvaktin	XXX

  

 

Samstaða þjóðar    NATIONAL UNITY COALITION                                                               Baráttusamtök fyrir sjálfstæðu ríki á Íslandi og fullveldisréttindum almennings.    Stöndum vörð um Stjórnarskrá Lýðveldisins.

 

 

»Fatwa« á hendur Salman Rushdie – leiðari á fjögurra ára afmæli.

Fyrst birt í Alþýðublaðinu 04. marz 1993.

Ingólfur Margeirsson (líklega).

Nú eru rétt fjögur ár liðin frá því öfgamenn úr röðum íranska klerkaveldisins lýstu breska rithöfundinn Salman Rushdie réttdræpan vegna skáldsögunnar Söngvar Satans. írönsku múllarnir bættu um betur; þeir lýstu því yfir að það væri skylda sérhvers múslims að myrða Rushdie ef tök væru á. Síðan hafa samtök og einstaklingar sem tengjast múslimum lagt fé honum til höfuðs, - og rithöfundurinn snjalli hefur verið á stöðugum flótta síðan, hvergi óhultur. Ofsóknirnar hafa raunar ekki beinst að honum einum; forlög sem gáfu bókina út sættu líka ofsóknum og sprengjuhótunum, og víða var ráðist á þýðendur bókarinnar. Japanski þýðandinn var þannig myrtur, og sá ítalski særður illilega.

Salman Rushdie er af indversku foreldri; fremstur meðal jafningja í þeirri vösku sveit breskra rithöfunda sem rekja uppruna sinn til hinna gömlu nýlenda heimsveldisins, en þeir bera nú uppi bókmenntasköpun í landinu. Hann vakti fyrst verulega athygli með bók sinni Miðnæturbörnin, sem færði honum hin þekktu Booker verðlaun í Bretlandi; í kjölfar hennar komu nokkrar bækur, uns Söngvar Satans reyttu klerkaveldið í Íran til reiði. Ofsóknir múslima á hendur Rushdie tættu sundur feril hins efnilega höfundar, sem margir spáðu Nóbelsverðlaunum fyrr en seinna, - enda erfitt að skrifa meistaraverk á stöðugum flótta. Söngvar Satans komu út hjá Máli og Menningu fyrir jólin 1989 í snjallri þýðingu Árna Óskarssonar og Sverris Hómarssonar.

Bókin er einstakt listaverk, þar sem höfundurinn nýtti sér þekkingu sína og uppeldi í hinni múslímsku veröld, og spann þráð, sem laut hinum hefðbundnu lögmálum skáldsögunnar. I henni er fjallað frjálslega um Spámanninn, en hvergi farið út fyrir þau mörk sem skáldsagan setur sjálfri sér. Hinn látni höfuðklerkur, Ajatolla Kómeini, taldi að sjálfum sér vegið í líkingamáli bókarinnar, en átylla hans fyrir dauðadóminum var meint guðlast Rushdie, þegar hann lætur aðra af aðalpersónum bókarinnar dreyma för Spámannsins á vit gjafmildra kvenna.

Ofsóknirnar gegn Rushdie voru líka notaðar í hreinum pólitískum tilgangi í sumum löndum múslima. Stjórnvöld, ekki aðeins í Íran heldur líka löndum á borð við Pakistan, gengu fram fyrir skjöldu og mögnuðu upp gerningaveður á hendur honum til að beina sjónum óánægðs almennings frá lélegum kjörum. Þannig bjuggu þau til ódýrt skotmark úr Salman Rushdie til að lægja öldur heimafyrir; stóðu fyrir miklum mótmælum, og veittu ólgu fólksins í farveg, sem þeim var hagfelldur. Ríkisstjórnir Vesturlanda stóðu hins vegar álengdar hjá, settu lengi vel kíkinn fyrir blinda augað, - og viðskiptahagsmuni sína gagnvart löndum múslima ofar virðingunni fyrir tjáningarfrelsinu.

Skáldverk er skáldverk, - og ekkert annað. Sök Rushdie var sú ein, að voga sér að nýta þau mannréttindi, sem í dag liggja til grundvallar vestrænu Iýðræði: tjáningarfrelsið. Fyrir það er hann hundeltur, og fram á síðustu mánuði hefur hann hlotið skammarlega lítinn stuðning þeirra ríkisstjórna Vesturlanda, sem í orði kveðnu líta á frelsi einstaklingsins til að tjá sig innan ramma samþykktra laga, sem helgan rétt.

Bresk stjómvöld ættu sérstaklega að skammast sín. Í landi, sem státar af traustasta lýðræðiskerfi heimsins, hefur Rushdie einungis notið þeirrar lágmarksverndar, sem ofsóttum manni ber. Hann fær að vísu lögregluvernd og yfirvöld aðstoða hann við að fara huldu höfði. Að öðru leyti hafa bresk stjórnvöld litið á hann sem þorn í eigin holdi.

Rithöfundar um allan heim hafa verið duglegir við að halda máli Rushdies á lofti; í síðasta tímariti Máls og Menningar birtist þannig þýdd grein eftir skáldið Milan Kundera. Þar gagnrýnir Kundera bresku stjórnina harðlega fyrir aðgerðaleysi, og kveður hana í raun hafa gengist inn á forsendur írönsku heittrúarklerkanna, í staðinn fyrir að verja rétt Rushdies - og þar með allra rithöfunda - til að tjá sig innan hefðar skáldsögunnar. Ásakanir klerkaveldisins hafi í raun hlotið hljómgrunn stjórnarinnar, menn greindi einungis á um stig refsingarinnar. Kundera vísar til ummæla þáverandi forsætisráðherra Breta, Margrétar Thatcher, sem lýsti yfir að henni fyndist bók Rushdie „verulega hneykslanleg" og minnir á ótrúlegan undirlægjuhátt utanríkisráðherra hennar, Geoffrey Howe. En Howe lét hafa eftir sér:

„Ríkisstjórninni og hinni bresku þjóð finnst þetta vond bók. Hún er ákaflega gagnrýnin og dónaleg í okkar garð. Hún líkir Stóra Bretlandi við Þýskaland Hitlers. Okkur finnst þetta jafn slæmt og múslimum, sem sárnar að ráðist sé gegn trú þeirra."

Þessi ummæli breska utanríkisráðherrans eru rugl, ekkert í bókinni réttlætir þau. Því miður gáfu þau klerkaveldi múslimanna nánast grænt Ijós á að halda áfram tilraunum sínum til að koma rithöfundinum fyrir kattarnef.

Nú hafa bresk stjómvöld að vísu lítillega tekið við sér, en alltof seint. Þau hafa vísað máli hans til mannréttindanefndar Sameinuðu Þjóðanna; Norðurlandaráð hefur samþykkt ályktun honum til stuðnings, Kanadamenn og Þjóðverjar stöðvað lánafyrirgreiðslu til írana, og á þýska þinginu var samþykkt ályktun allra flokka sem lýsti ábyrgð á hendur írönum, ef eitthvað kæmi fyrir Rushdie.

Mál Salman Rushdie kemur öllum við. Það snýst ekki um einn mann, heldur um rétt listamanna til sköpunar, - um tjáningarfrelsi. Íslendsk stjórnvöld ættu að láta málið til sín taka, og það væri við hæfi að utanríkisráðherra bókaþjóðarinnar byði Salman Rushdie í heimsókn til Íslands, til að sýna öllum heiminum hvar afstaða okkar liggur.