Að verða viðskila við meginstrauma samtímans - höfðingjaræðið í hættu ?

Jón Sigurðsson	Myntráð	Kanadadalur	Icesave-vextir	NEI við ESB	Icesave-vextir
Stjórnarskráin	Fjárframlög	Vinstrivaktin	Samtök fullveldis	Evrópuvaktin	Heimssýn

  

  

Samstaða þjóðar    NATIONAL UNITY COALITION                                                               Baráttusamtök fyrir sjálfstæðu ríki á Íslandi og fullveldisréttindum almennings.    Stöndum vörð um Stjórnarskrá Lýðveldisins.

  

Að verða viðskila við meginstrauma samtímans - höfðingjaræðið í hættu ?.

Fyrst birt í Morgunblaðinu 06. júlí 2013.

   

 

  

Styrmir Gunnarsson.

Stöku sinnum verða grundvallarbreytingar á ríkjandi sjónarmiðum og viðhorfum í samfélögum og jafnvel á ráðandi skipan mála. Stundum er það atburðarás sem enginn einn aðili ræður sem veldur. Þannig er ekki fráleitt að segja að fyrri heimsstyrjöldin hafi verið upphafið að falli hinna gömlu evrópsku nýlenduvelda, þótt þau hafi staðið uppi í stríðslok sem sigurvegarar, að seinni heimsstyrjöldin hafi bundið enda á stöðu þeirra sem heimsvelda og Súez-deilan 1956 innsiglað þau málalok.

Fall Berlínarmúrsins 1989 er tákn um hrun kommúnismans, sem gjörbreytti pólitískri stöðu í Evrópu og endalok herfarar Bandaríkjanna til Íraks og Afganistans gæti verið byrjunin á því að Bandaríkjamenn dragi sig í hlé sem eins konar alheimslögregla.

Þarna hefur sýnileg atburðarás ráðið ferðinni.

Grundvallarbreytingar á sjónarmiðum og viðhorfum eru ekki jafn sýnilegar. Þær byrja að gerjast í undirdjúpum samfélaga, verða síðan að straumum sem eru á ferð undir yfirborðinu og brjóta sér smátt og smátt leið upp á yfirborðið.

Fyrir fimm árum var það ríkjandi viðhorf í Evrópu að skattgreiðendur ættu að hlaupa undir bagga, þegar bankar eða önnur fjármálafyrirtæki lentu í vandræðum. Í krafti þeirra ríkjandi sjónarmiða voru Írar látnir taka á sig óbærilegar byrðar vegna falls írskra einkabanka. Fimm árum síðar hefur orðið gjörbreyting á þessum sjónarmiðum. Nú er það orðin yfirlýst stefna Evrópusambandsins að fyrst eigi hluthafar að tapa, svo eigendur skuldabréfa sem bankar hafi gefið út og þá eigendur innistæðna sem eru umfram 100 þúsund evrur. Þessi viðhorfsbreyting varð þannig til að gremja skattgreiðenda yfir því að þeir tækju á sig tapið en háttsettir bankamenn kæmust frá þroti banka með mikla fjármuni fór að búa um sig og brjótast fram í því að ráðandi flokkar misstu völdin og vegur »pópúlískra« flokka að vaxa. Í aukakosningum í Frakklandi fyrir skömmu fékk Þjóðfylking Marine Le Pen 46% atkvæða.

Uppreisn almennings í mynd mótmæla, hvort sem er í Arabalöndum, Tyrklandi, Brasilíu, ríkjum Suður-Evrópu eða t.d. aðgerðum Occupy Wall Street-hreyfingarinnar (sem sagt er að eiginkona hins nýja Englandsbankastjóra hafi stutt opinberlega) er orðin að pólitísku fyrirbæri sem eftir er tekið.

Þessi nýi pólitíski veruleiki er orðinn að þætti í stjórnmálastarfi á Íslandi, sem ekki er hægt að horfa fram hjá. Fyrir nokkrum áratugum og alveg fram undir lok þessarar aldar stjórnuðu þeir flokkar, sem til þess fengu meirihluta á Alþingi, landinu. Það var svo undir forystumönnum þeirra komið hvernig þeir stjórnuðu. Sumir höfðu tilhneigingu til að stjórna landi með því að taka sterkt tillit til þeirra strauma sem þeir fundu að voru á ferð. Aðrir fóru sínu fram í von um að árangurinn skilaði sér fyrir næstu kosningar.

Nú er svo komið að það er hæpið að hægt sé að stjórna landinu með því að ganga þvert á ríkjandi viðhorf hjá almenningi, þótt meirihluti sé til staðar á Alþingi. Þrennt hefur skipt mestu í því sambandi. Í fyrsta lagi er þjóðin betur menntuð en áður og hver þjóðfélagsþegn þar af leiðandi betur fær um það en kannski framan af 20. öldinni að leggja sjálfstætt mat á einstök mál. Í öðru lagi er þjóðin betur upplýst en áður. Fólk hefur nú aðgang að flestum þeim upplýsingum sem áður fyrr voru í höndum tiltölulega fámenns hóps. Og í þriðja lagi hefur ný fjarskiptatækni gert fólki kleift að bera saman bækur sínar, skiptast á skoðunum og leita eftir samstöðu alveg burtséð frá því hvað gerist eða gerist ekki á vettvangi stjórnmálaflokkanna eða hinna hefðbundnu fjölmiðla.

Þessi breyting gerir það að verkum, að stjórnmálaflokkarnir geta ekki lengur gengið að því vísu að þeir geti farið sínu fram í fjögur ár og vonast svo til þess að dæmið gangi upp í kosningum. Misstígi þeir sig að mati einhverra hópa í samfélaginu er hafizt handa um undirskriftasöfnun og nái hún flugi getur hún skipt sköpum. Þegar Ólafur Ragnar Grímsson hóf að beita málskotsrétti stjórnarskrárinnar fyrstur forseta lýðveldisins opnaði hann gáttir sem ekki er víst að hann sjálfur ráði við og út af fyrir sig spurning hvort nokkur ástæða sé til að hann reyni að ráða við. Alla vega frá sjónarhóli þeirra sem telja bezt að Íslandi verði í framtíðinni stjórnað á þann veg að þjóðin sjálf taki ákvarðanir í meginmálum og að það sé síðan hlutverk Alþingis að útfæra þær ákvarðanir.

Nú er tekin við ný ríkisstjórn og nýr meirihluti á Alþingi. Það má sjá merki þess að hinir nýju stjórnarherrar hafi ekki áttað sig á þessum grundvallarbreytingum í samfélagsmálum. Að þeir telji að þeir geti farið sínu fram. En það er misskilningur. Þeir geta það ekki. Flokkar geta ekki lengur stjórnað landinu að sínum geðþótta og síðan staðið eða fallið með gerðum sínum fjórum árum seinna.

Þótt hérlendis verði ekki valdaskipti eins og í Egyptalandi þessa dagana, getur fólki misboðið svo mjög að það grípi til þeirra aðgerða sem það á kost á, safni undirskriftum undir mótmæli, gangi fylktu liði til Bessastaða og krefji forseta um að hann beiti málskotsrétti og vísi málum í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Ég veit að reyndir stjórnmálamenn segja að það sem hér er sagt sé bull. Svona sé ekki hægt að stjórna landi. Þeir sem það segja hafa orðið viðskila við meginstrauma samtímans.