Christian IX »gaf« Íslendingum stjórnarskrá af sínu »frjálsa fullveldi«

  

 

Samstaða þjóðar    NATIONAL UNITY COALITION                                                               Baráttusamtök fyrir fullveldisrétti almennings og sjálfstæði Íslands.    Stöndum vörð um Stjórnarskrá Lýðveldisins.

                           Áskorun til forseta Íslands

  

   

    

Christian IX »gaf« Íslendingum stjórnarskrá af sínu »frjálsa fullveldi«

  

   

Allt frá því að Christian IX konungur af Danmörku “gaf” Íslendingum stjórnarskrá 05. Janúar 1874, hefur orðið “fullveldi” verið fyrirferðamikið í umræðu um stjórnskipun landsins. Að því er ég bezt veit kemur “fullveldi” fyrst fyrir í rituðum heimildum síðar þetta sama ár, en það er að finna í auglýsingu sem konungur sendi frá sér af tilefni “gjafar” stjórnarskrárinnar.

  

Í auglýsingu konungs er talað um »frjálst fullveldi« sem væntanlega merkir “algjört fullveldi” sem er óþörf endurtekning á þeirri staðreynd að fullveldi er óskiptanlegt og er því ávallt að öllu leyti í höndum eins aðila, til dæmis konungs, hóps höfðingja eða almennings. Hins vegar geta fullveldisréttindi legið víða, en fullveldishafinn einn getur ákveðið hvaða stjórnarfarslega fyrirkomulag er viðhaft. Fyrirkomulagið ræðst oftast af því sem fullveldishafanum þykir hagkvæmt.

  

Í lýðveldi fer lýðurinn/almenningur með fullveldið (sem á ensku nefnist sovereign power). Þetta merkir að allt stjórnskipulegt vald á Íslandi er í höndum almennings, þar á meðal löggjafarvaldið. Ekki er hagkvæmt að þjóðaratkvæði fari fram um öll lagafrumvörp og því er forsetanum – umboðsmanni almennings – falið að undirrita lagafrumvörp. Ef forsetinn verður þess áskynja að almenningur er ekki sáttur við lagafrumvarp, þá ber honum að vísa því í þjóðaratkvæði, í samræmi við 26. grein Stjórnarskrárinnar.

  

Hugtakið »fullveldi« er því einfalt og skýrt, nema í málflutningi þeirra sem reyna að villa um fyrir fólki og telja mönnum trú um að stjórnarfar í landinu sé annað en Stjórnarskráin staðfestir. Fremstir í flokki þeirra sem vilja afnema lýðveldi sem stjórnarfar á Íslandi eru svo nefndir þingræðissinnar. Þeir vilja koma á höfðingjaveldi og hefur orðið nokkuð ágengt við að sölsa undir sig vald, í trássi við afdráttarlaus ákvæði Stjórnarskrárinnar.

  

Fyrrnefnda auglýsingu, sem Christian IX birti í dagblöðum landsins á árinu 1874, getur að líta hér fyrir neðan.

  

Loftur Altice Þorsteinsson.

    

---<<<>>>---

  

  

KONUNGLEG AUGLÝSING TIL ÍSLENDINGA.

  

  

Vér Christian hinn Níundi...gjörum kunnugt:

  

Alþingi, sem saman kom árið, sem leið, hefir í þegnlegu ávarpi til Vor farið þess á leit, að Vér — samkvæmt því, sem einnig er látið í ljósi í bænarskrá frá inu sama Alþingi — vildum gjöra yfirstandandi ár enn þá atkvæðismeira fyrir Íslendinga með því að gefa Íslandi stjórnarbót, er veitti Alþingi fullt löggjafarvald og fjárforræði, og sem að öðru leyti væri svo frjálsleg, som framast væri unnt.

  

Vér höfum síðan á ný látið sem nákvæmlegast íhuga stjórnarskipunarmál Íslands, og er árangurinn af því orðinn sá, að Vér einn af inum fyrstu dögum ársins með Voru konunglega nafni höfum löghelgað stjórnarskrá um in sérstaklegu málefni Íslands, sem að mestu leyti er bygð á frumvarpi því til stjórnarskipunarlaga, sem lagt var fyrir alþingi árið 1871, en þó hefir sérstaklega verið tekið tillit til þeirra atriða, sem tekin voru fram í fyrnefndri bænarskrá Alþingis.

  

Jafnframt og Vér birtum þetta Vorum trúu og kæru þegnum á Íslandi, finnum Vér hvöt til þess að lýsa yfir allrahæstu ánægju Vorri með, að ið Íslendska stjórnarskipunarverk, sem svo lengi hefir verið starfað að, þannig er nú alveg til lykta leitt, og sömuleiðis viðurkenning Vorri og þakklæti fyrír traust það, sem fulltrúar landsins hafa auðsýnt Oss með því að fela það fyrirhyggju Vorri á þann hátt, sem sagt var, aðkoma fullnaðarskipun á um þetta mikilvæga málefni.

  

Það er von Vor, að Vorir trúu Íslendingar taki á móti gjöf þeirri, sem Vér þannig af »frjálsu fullveldi« höfum veitt Íslandi, með inu sama hugarfari, er hún er sprottin af, og að það verði viðurkennt eigi að eins, að þá er stjórnarskráin var samin, hafi verið tekið svo sem unnt var tillit til þeirra óska, sem fram eru komnar frá Íslands hálfu, að svo miklu leyti, sem þær gátu samrímzt við það, að þeirri stjórnarskipun ríkisins, sem nú á sér stað, yrði haldið óbreyttri, og þá nauðsyn, sem á því er, að lög þau, sem hér ræðir um, komi fram í því formi, sem samsvari eðli þeirra sem endilegra stjórnarskipunarlaga, heldur einnig, að Vorum kæru þegnum á Íslandi sé með stjórnarskránni yfir höfuð veitt svo mikið frelsi og þjóðleg réttindi, að skilyrðunum fyrir öflugum og heillaríkum framförum landsins bæði í andlegum og líkamlegum efnum sé með því fullnægt.

  

En eigi sáðkorn það, sem falið er í stjórnarbótinni, að geta borið ávöxtu, þarf til þess, að lýður og stjórn leggist á eitt um að vinna að því í eindrægni, sem er sameiginlegt mark og mið hvorutveggju, som er framfarir og hagsæld landsins, og treystum Vér því staðfastlega, að Vorir trúu Íslendingar með því að neyta hyggilega frelsis þess, sem þeim er veitt, vilji styðja viðleitni Vora, til þess að þessu augnamiði verði náð.

    

Einkar geðfelt hefir það þar að auki verið Oss, að framkvæmd þessarar mikilvægu gjörðar samkvæmt ósk Alþingis hefir getað átt ser stað einmitt á því ári, er þess verður minnst, að 1000 ár eru liðin síðan Ísland first byggðist, og að þá hafi byrjað þjóðarlíf, sem einkum með því að halda við máli forfeðranna og færa í sögur afreksverk þeirra, hefir verið svo mikilsvert fyrir öll norðurlönd.

  

Um leið og Vér í tilefni af hátíð þeirri, sem í hönd fer, sendum öllum Vorum trúu og kæru þegnum á Íslandi kveðju Vora og Vorar bestu heilla- og hamingjuóskir landinu til handa um ókominn tíma, sameinum Vér því vonina um, að sá tími muni koma, að umskipti þau á stjórnarhögum Íslands, sem nú standa til, verði einnig talin í sögunni sem atkvæðamikill og happasæll viðburður fyrir Ísland.

  

  

Gefið í Amalíuborg, 14. dag febrúarmánaðar 1874.

  

Undir Vorri konunglegu hendi og innsigli.

  

CHRISTIAN R.

  

(L. S.)

  

(L.S. = Locus Sigilli = staður innsiglis)

 

>>><<<